Liście poziomki (Fragaria vesca L.) od wieków wykorzystywane są w medycynie ludowej jako środek na różne dolegliwości.
Współczesne badania naukowe potwierdzają, że są one bogatym źródłem bioaktywnych związków o szerokim spektrum działania prozdrowotnego, w tym właściwości przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych, przeciwcukrzycowych i ochronnych dla skóry.
W artykule przedstawiamy aktualną wiedzę na temat składu chemicznego, działania i potencjalnych zastosowań liści poziomki, opierając się na dostępnych badaniach naukowych.
Skład chemiczny liści poziomki
Liście poziomki są wyjątkowo bogate w związki fenolowe, zwłaszcza w porównaniu do owoców. Zawierają m.in.:
- Flawonoidy (quercetyna, kempferol)
- Ellagitanniny (najważniejsza grupa fenoli)
- Kwas elagowy
- Proantocyjanidyny
- Kwas galusowy
- Antocyjany
- Garbniki, olejki eteryczne, śladowe ilości alkaloidów, witaminy (C, E), minerały (wapń, żelazo)
Badania chromatograficzne wykazały, że w liściach poziomki występują znacznie wyższe stężenia polifenoli niż w owocach, a galusan i kwas elagowy to główne związki odpowiedzialne za ich silne właściwości antyoksydacyjne.
Właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne
Liście poziomki wykazują bardzo wysoką aktywność antyoksydacyjną, co wynika z obecności licznych związków fenolowych. W badaniach in vitro ekstrakty z liści skutecznie neutralizowały wolne rodniki i ograniczały stres oksydacyjny, co może chronić komórki przed uszkodzeniami i starzeniem.
Dodatkowo, ekstrakty z liści poziomki wykazują działanie przeciwzapalne – zmniejszają produkcję cytokin prozapalnych oraz markerów stresu oksydacyjnego w komórkach skóry poddanych działaniu czynników zapalnych.
Wsparcie dla skóry i zastosowanie kosmetyczne
Liście poziomki znalazły zastosowanie w nowoczesnych preparatach kosmetycznych. Badania wykazały, że ekstrakt z liści poziomki:
- Chroni skórę przed stresem oksydacyjnym i promieniowaniem UV
- Wspomaga gojenie, działa emoliencyjnie i antyseptycznie
- Wykazuje działanie depigmentacyjne, hamując aktywność tyrozynazy i produkcję melaniny, co może być pomocne w terapii przebarwień
W testach in vivo preparaty z ekstraktem z liści poziomki wykazały bardzo dobrą tolerancję i skuteczność antyoksydacyjną przy aplikacji na skórę.
Właściwości przeciwcukrzycowe i ochrona nerek
Ekstrakt z liści poziomki wykazuje działanie hipoglikemizujące – w badaniach na zwierzętach obniżał poziom glukozy we krwi, poprawiał parametry funkcji nerek i zmniejszał markery stanu zapalnego oraz oksydacyjnego w przebiegu cukrzycy. Sugeruje się, że może to być efekt synergicznego działania polifenoli, flawonoidów i innych związków bioaktywnych.
Wspomaganie układu sercowo-naczyniowego
Liście poziomki, dzięki wysokiej zawartości polifenoli, mogą wspierać zdrowie serca poprzez:
- Obniżanie poziomu cholesterolu
- Wzmacnianie naczyń krwionośnych
- Redukcję stanów zapalnych towarzyszących chorobom sercowo-naczyniowym
Tradycyjne i współczesne zastosowanie
W medycynie ludowej liście poziomki stosowano jako:
- Napary i herbatki na dolegliwości żołądkowe, biegunkę, stany zapalne jamy ustnej i gardła
- Okłady na rany i podrażnienia skóry
- Środek moczopędny i oczyszczający
Obecnie coraz częściej wykorzystuje się je jako składnik suplementów diety, kosmetyków oraz w fitoterapii wspomagającej leczenie cukrzycy, chorób nerek i schorzeń skóry.
Bezpieczeństwo stosowania
Liście poziomki są generalnie bezpieczne, jednak jak każdy surowiec roślinny mogą wywołać reakcje alergiczne u osób wrażliwych. Zaleca się ostrożność u osób z alergią na rośliny z rodziny różowatych.
Podsumowanie
Liście poziomki to niezwykle cenny surowiec roślinny o potwierdzonych naukowo właściwościach antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych, hipoglikemizujących i ochronnych dla skóry. Bogactwo polifenoli, flawonoidów i witamin sprawia, że mogą być one wartościowym uzupełnieniem diety i pielęgnacji skóry, a także wsparciem w profilaktyce chorób przewlekłych.
Wybrane źródła naukowe:
-2 Fragaria vesca L. Extract: A Promising Cosmetic Ingredient with Antioxidant Properties
-3 The surprising benefits of eating strawberry leaves
-4 Strawberry Fragaria x ananassa cv. Festival: A Polyphenol-Based Approach
-6 Evaluation of phenolic and antioxidant properties of strawberry as a function of extraction conditions
-7 Protective Effect of Strawberry Extract against Inflammatory Stress
-8 Effect of strawberry (Fragaria × ananassa) leaf extract on diabetic nephropathy in rats
-10 Profiles of bioactive compounds in fruits and leaves of strawberry